داغ
کاهش ۱۸ درصدی مهاجرت نخبگان از دانشگاه‌های برتر: روند نزولی خروج پرستاران و پزشکان
سعید خدایگان، قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، از کاهش ۱۸ درصدی مهاجرت دانش‌آموختگان دانشگاه‌های برتر وزارت علوم در سال ۱۴۰۳ خبر داد. این روند، که پس از همه‌گیری کرونا و افزایش خروج نخبگان (به دلیل مسائل اقتصادی، فرصت‌های خارجی و اجتماعی) تشدید شده بود، با کاهش ۳۰ درصدی آزادسازی مدارک دانشگاه‌های برتر، به ضریب ۱۸ درصدی در مهاجرت منجر شده است. همچنین، مهاجرت پزشکان ۱۸ درصد و پرستاران ۳۵ درصد کاهش یافته، که نویدبخش حفظ سرمایه انسانی کشور است.
جزئیات آمار:
- دانشجویان: تعداد مدارک آزادشده از دانشگاه‌های برتر وزارت علوم در ۱۴۰۳ نسبت به ۱۴۰۲، ۳۰٪ کاهش یافت، که با ضریب ۶۰٪، مهاجرت را ۱۸٪ کم کرد.
- پزشکان: پس از ۵ سال افزایش، مهاجرت در ۱۴۰۳ ۱۸٪ کاهش یافت (تأیید سازمان نظام پزشکی).
- پرستاران: کاهش ۳۵٪ نسبت به سال‌های گذشته (گزارش سازمان نظام پرستاری).
- نیمه دوم ۱۴۰۳: مهاجرت نخبگان به خارج، چشمگیر کم شد، که نشان‌دهنده تأثیر سیاست‌های حمایتی (مانند تسهیلات وام نخبگان و فرصت‌های تحقیقاتی داخلی) است.
زمینه چالش:
- دوره افزایش: پس از کرونا، مهاجرت نخبگان (به دلیل فرصت‌های شغلی/تحقیقاتی خارجی و مسائل اقتصادی) به اوج رسید و رتبه ایران در جذب نخبگان جهانی را به ۱۲۹ رساند (از ۱۳۳ کشور).
- علل کاهش: اقدامات بنیاد ملی نخبگان، مانند طرح همکارشو (جذب در صنایع) و حمایت‌های مالی، مؤثر بوده. اصفهان با ۲۸۲ اختراع نخبگان و کاهش مهاجرت به خارج، الگویی است.
- نگرانی‌ها: مهاجرت درون‌کشوری (از اصفهان به تهران) همچنان چالش است، اما خروج به خارج ۲۰٪ نسبت به ۱۰ سال پیش کم شده.
واکنش‌ها:
- شبکه‌های اجتماعی: در اینستاگرام و X، کاربران با #کاهش_مهاجرت و #نخبگان_ایرانی از آمار استقبال کردند: “۱۸٪ کم شد؟ سیاست‌ها جواب داد!” پست‌های تحلیلی در مورد بازگشت نخبگان وایرال شد.
- رسانه‌ها: مهر و ایسنا به نقش بنیاد ملی نخبگان اشاره کردند. جهان نیوز کاهش پزشکان را “خبر خوش” نامید.
- کارشناسان: پرویز کرمی (معاونت علمی) گفت: “کاهش ۲۳٪ مهندسی و ۱۸٪ پزشکی، نتیجه حمایت‌هاست.” سعید خدایگان: “نخبگان خارج ۳٪ دانشجویان داخل هستند؛ تمرکز بر جذب برگردانده‌ها.”
تحلیل:
- چرا مهم است؟: مهاجرت نخبگان (رتبه ۱ در ۶۱ کشور در حال توسعه) سرمایه انسانی را تهدید می‌کند، اما کاهش ۱۸٪ (دانشگاهی)، ۱۸٪ (پزشکی) و ۳۵٪ (پرستاری) در ۱۴۰۳، سیاست‌های حمایتی (وام، فرصت‌های تحقیقاتی) را مؤثر نشان می‌دهد. این روند، رشد علمی دهه ۸۰ را احیا می‌کند.
- چالش‌ها: ۵۳٪ استادان/پژوهشگران و ۴۵٪ پزشکان/پرستاران تمایل به مهاجرت دارند (آمار ۱۴۰۳). مهاجرت درون‌کشوری (مانند اصفهان) همچنان بالاست.
- چشم‌انداز: با ادامه حمایت‌ها (مانند طرح همکارشو)، کاهش ۲۰-۳۰٪ در ۱۴۰۴ ممکن است. بازگشت نخبگان (۱۵۰ هزار ایرانی خارج) کلیدی است.
جمع‌بندی:
کاهش ۱۸ درصدی مهاجرت نخبگان دانشگاه‌های برتر در ۱۴۰۳، همراه با افت ۱۸٪ پزشکان و ۳۵٪ پرستاران، نویدبخش حفظ سرمایه انسانی است. این روند، نتیجه سیاست‌های حمایتی است، اما چالش تمایل ۴۵٪ پزشکان به خروج ادامه دارد. برای آمار دقیق یا راهکارهای بازگشت، اطلاع دهید!
