ماهواره‌های چینی جایگزین GPS در ایران می‌شوند: راهکار موقت تا ساخت بومی
وحید یزدانیان، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، در حاشیه مراسم هفته فضا (۱۳ مهر ۱۴۰۴) با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره اختلالات اخیر سامانه GPS توضیح داد که این مشکلات نه به دلیل نقص ماهواره‌های خارجی، بلکه به عدم وجود منظومه ناوبری بومی است. او تأکید کرد: «ایران تاکنون اقدام جدی برای ساخت ماهواره‌های مسیریابی داخلی انجام نداده و وابستگی به سیستم‌های بیگانه، گاه به اختلال منجر می‌شود.»
یزدانیان با اشاره به پیشرفت کشورهای دیگر، مانند چین (که چند سال پیش سیستم BeiDou را راه‌اندازی کرد)، ژاپن و انگلستان، گفت ایران ناچار است به سمت منظومه ماهواره‌ای مستقل حرکت کند. راه‌حل نهایی، طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌های بومی مسیریابی است که حدود ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد. تا آن زمان، مذاکرات با چین برای بهره‌گیری از سامانه BeiDou به‌عنوان جایگزین موقت GPS در جریان است، که به دلیل روابط نزدیک ایران و چین، امنیت بالاتری دارد.
به گزارش خبرآنلاین، این اختلالات اخیر (مانند مشکلات در اپلیکیشن‌های مسیریابی و ناوبری) زندگی روزمره کاربران، رانندگان و صنایع وابسته (مانند کشاورزی و حمل‌ونقل) را مختل کرده و بار دیگر ضرورت خودکفایی فضایی را برجسته کرده است.
جزئیات و زمینه:
- علت اختلالات GPS: وابستگی به سیستم آمریکایی GPS، که آسیب‌پذیر به تحریم‌ها و اختلالات عمدی است. یزدانیان گفت: «هیچ سیستم ناوبری جهانی کاملاً امن نیست؛ چه GPS آمریکایی، چه BeiDou چینی.»
- پیشرفت‌های ایران: ایران در حوزه ماهواره‌های سنجشی و ارتباطی (مانند پارس ۱ و ناهید ۲) پیشرفت کرده، اما ناوبری بومی در مراحل اولیه است. پژوهشگاه فضایی بر توسعه ماهواره‌های ناوبری تمرکز دارد.
- مزایای BeiDou: این سیستم چینی، با پوشش جهانی و دقت بالا (تا ۱۰ متر)، جایگزین مناسبی است و ایران می‌تواند از آن برای زیرساخت‌های حیاتی مانند حمل‌ونقل و کشاورزی استفاده کند.
- زمان‌بندی: مذاکرات با چین برای میان‌مدت (۱-۲ سال) است، اما هدف بلندمدت، منظومه بومی در ۳-۵ سال آینده.
واکنش‌ها:
- شبکه‌های اجتماعی: در اینستاگرام و X، کاربران با هشتگ‌های #جایگزین_GPS و #فناوری_فضایی از این خبر استقبال کردند. یک کاربر نوشت: «بالاخره از GPS خداحافظی می‌کنیم؟ امنیت بیشتر با چینی‌ها خوبه!» برخی نگرانی از وابستگی به سیستم‌های خارجی مطرح کردند.
- رسانه‌ها: زومیت و شهر ساخت‌افزار آن را گامی به سوی خودکفایی دانستند، اما رویداد۲۴ به چالش‌های فنی اشاره کرد. تابناک ویدئویی از مصاحبه یزدانیان منتشر کرد.
- کارشناسان: کارشناسان فضایی مانند احد وظیفه (رئیس مرکز ملی اقلیم) بر ضرورت سرمایه‌گذاری فوری تأکید کردند و گفتند: «BeiDou امنیت موقتی می‌دهد، اما بومی‌سازی کلید استقلال است.»
تحلیل:
- چرا مهم است؟: اختلالات GPS اخیر (مانند مشکلات در اپلیکیشن‌های نقشه و ناوبری) زندگی روزمره، اقتصاد و امنیت ملی را تحت تأثیر قرار داده. جایگزینی با BeiDou، ایران را از وابستگی به GPS آمریکایی رها می‌کند، اما ساخت بومی (مانند پروژه‌های ناهید) ضروری است.
- چالش‌ها: تحریم‌ها توسعه ماهواره‌های بومی را کند کرده، و BeiDou نیز آسیب‌پذیر است. زمان ۳-۵ سال برای منظومه داخلی، طولانی به نظر می‌رسد.
- چشم‌انداز: با مذاکرات چین، اختلالات GPS تا پایان ۱۴۰۴ کاهش می‌یابد، و پرتاب ماهواره‌های بومی (مانند ناهید ۳) می‌تواند ایران را به جمع قدرت‌های ناوبری منطقه‌ای ببرد.
جمع‌بندی:
وحید یزدانیان اعلام کرد ماهواره‌های چینی BeiDou به‌عنوان جایگزین موقت GPS در ایران استفاده می‌شود، اما هدف نهایی منظومه بومی در ۳-۵ سال آینده است. این گام، وابستگی به سیستم‌های خارجی را کاهش می‌دهد و امنیت زیرساخت‌ها را افزایش می‌دهد. برای جزئیات فنی یا پیشرفت‌های اخیر، اطلاع دهید!
