جزئیات طرح کارت خرید ۵۰۰ میلیونی دولت: حمایت از قدرت خرید شهروندان در برابر رکود اقتصادی
طرح کارت خرید ۵۰۰ میلیونی، یکی از ابتکارات جدید دولت چهاردهم برای تحریک تقاضا و مقابله با رکود اقتصادی پس از “جنگ ۱۲ روزه” (درگیری‌های ژوئن ۲۰۲۵) و فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک (بازگشت تحریم‌های سازمان ملل)، از اواخر شهریور ۱۴۰۴ (سپتامبر ۲۰۲۵) مطرح و در حال اجرا است. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، در برنامه تلویزیونی “صف اول” این طرح را به‌عنوان ابزاری برای حمایت از قدرت خرید شهروندان و خالی کردن انبارهای تولیدکنندگان معرفی کرد. این کارت اعتباری، مشابه طرح‌های قبلی ۳۰۰ میلیونی بانک‌ها (مانند کارت رفاهی بانک رفاه)، شهروندان را به خرید کالاهای بادوام داخلی مانند لوازم خانگی ترغیب می‌کند و می‌تواند رکود بازار را تا ۱۵-۲۰% کاهش دهد.
بانک مرکزی مسئولیت برنامه‌ریزی و تخصیص کارت را بر عهده گرفته و جزئیات دقیق را به‌زودی اعلام می‌کند. هدف اصلی، افزایش تقاضای داخلی و حمایت از تولیدکنندگان در برابر تورم بالای ۴۰% و کاهش قدرت خرید خانوارها (که طبق گزارش مرکز آمار، ۲۵% افت کرده) است. این طرح، بخشی از بسته حمایتی دولت برای “رونق تولید” است و می‌تواند به ۵ میلیون خانوار دسترسی داشته باشد.
جزئیات طرح: از مبلغ تا اقساط
کارت خرید ۵۰۰ میلیونی، تسهیلاتی اعتباری است که فقط برای خرید کالاهای بادوام داخلی (نه نقدی یا وارداتی) قابل استفاده است. کالاهای بادوام شامل لوازم خانگی (یخچال، ماشین لباسشویی، تلویزیون)، مبلمان و تجهیزات الکترونیکی غیریک‌بارمصرف می‌شود که مطلوبیت‌شان در طول زمان حفظ می‌شود. متقاضیان با مراجعه به فروشگاه‌های معتبر (مانند فروشگاه‌های زنجیره‌ای یا نمایندگی‌های تولیدکنندگان) می‌توانند از این کارت استفاده کنند.
- مشمولان طرح: همه شهروندان ایرانی بالای ۱۸ سال با درآمد ثابت (کارمندان، بازنشستگان و مشاغل آزاد) که سابقه اعتباری مثبت در سامانه اعتبارسنجی بانک مرکزی دارند. اولویت با خانوارهای کم‌درآمد (درآمد ماهانه زیر ۲۰ میلیون تومان) و مناطق محروم است. حدود ۲-۳ میلیون نفر در فاز اول (مهر-آذر ۱۴۰۴) مشمول می‌شوند. مدارک لازم: شناسنامه، کارت ملی، فیش حقوقی و تأییدیه اعتباری.
- سود و بازپرداخت: سود ۶.۲۵% (۴% برای صدور کارت + ۲.۲۵% برای اوراق گام). بازپرداخت حداکثر ۲۴ ماهه (۲ سال).
- محدودیت‌ها: فقط برای کالاهای داخلی؛ انتخاب محدود به فروشگاه‌های مجاز؛ عدم امکان استفاده نقدی یا انتقال اعتبار.
جدول زیر اقساط تقریبی را بر اساس مبلغ کارت نشان می‌دهد (محاسبات بر اساس سود ۶.۲۵% و ۲۴ قسط ماهانه):
| مبلغ کارت (میلیون ریال) | قسط ماهانه تقریبی (میلیون تومان) | کل بازپرداخت (میلیون ریال) | مثال کالا |
|---|---|---|---|
| ۱۰۰ | ۴.۴۴۳ | ۱۰۶.۶۷ | تلویزیون LED ۵۵ اینچ |
| ۲۰۰ | ۸.۸۸۶ | ۲۱۳.۳۳ | ماشین لباسشویی ۸ کیلویی |
| ۳۰۰ | ۱۳.۳۲۹ | ۳۲۰ | یخچال فریزر دوقلو |
| ۴۰۰ | ۱۷.۷۷۲ | ۴۲۶.۶۷ | مبل راحتی ۷ نفره |
| ۵۰۰ | ۲۲.۲۱۶ | ۵۳۳.۳۳ | ست کامل آشپزخانه (اجاق + هود + سینک) |
توضیح محاسبه: قسط ماهانه = (مبلغ اصلی + سود کل) / ۲۴. برای مثال، برای ۵۰۰ میلیون: سود کل ≈ ۳۳.۳۳ میلیون؛ کل بازپرداخت ۵۳۳.۳۳ میلیون؛ قسط ≈ ۲۲.۲۱۶ میلیون تومان. (محاسبات تقریبی؛ جزئیات دقیق توسط بانک مرکزی اعلام می‌شود.)
مزایا و چالش‌ها: تحلیلی بر طرح
مزایا:
- برای مصرف‌کنندگان: اقساط سبک (زیر ۵% درآمد متوسط خانوار) و دسترسی آسان به کالاهای ضروری، که قدرت خرید را ۱۰-۱۵% افزایش می‌دهد.
- برای تولیدکنندگان: خالی شدن انبارها (رکود فعلی: ۳۰% ظرفیت خالی کارخانه‌ها) و افزایش تولید داخلی تا ۲۵% در بخش لوازم خانگی.
- اقتصادی کلان: تحریک تقاضا می‌تواند تورم را کنترل کند و به رشد GDP (پیش‌بینی ۲.۵% در ۱۴۰۴) کمک کند.
چالش‌ها:
- محدودیت انتخاب: تمرکز بر کالاهای داخلی ممکن است کیفیت پایین‌تر یا تنوع کمتری نسبت به وارداتی‌ها داشته باشد.
- فشار بر بانک‌ها: تخصیص ۱۰-۱۵ هزار میلیارد تومان اعتبار، بدهی‌های معوق را افزایش می‌دهد (نرخ مطالبات معوق: ۱۵%).
- نابرابری: اولویت با شهرهای بزرگ؛ مناطق روستایی ممکن است دسترسی کمتری داشته باشند.
- انتقادات: برخی کارشناسان (مانند اقتصاددانان اتاق بازرگانی) آن را “تسهیلات پنهان تورم‌زا” می‌دانند، زیرا ممکن است به افزایش نقدینگی (۲۰% رشد M2) منجر شود.
این طرح، مشابه برنامه‌های حمایتی ۱۴۰۲ (کارت ۳۰۰ میلیونی که ۱.۵ میلیون نفر استفاده کردند)، می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد اگر با نظارت دقیق و گسترش فروشگاه‌های مجاز همراه شود. بانک مرکزی فاز آزمایشی را در تهران و اصفهان آغاز کرده و ثبت‌نام از طریق اپلیکیشن‌های بانکی (مانند آپ یا ۷۲۴) ممکن است.
اخبار مرتبط و به‌روزرسانی‌ها
- بسته‌های معیشتی جدید: همزمان با این طرح، یارانه ۲ میلیون تومانی برای ۴ میلیون خانوار واریز می‌شود.
- حقوق نجومی کارمندان: افزایش ۲۰% حقوق برای مشمولان طرح‌های حمایتی.
- بازار خودرو: اقساط مشابه برای خرید خودروهای سایپا (۱۲ میلیون تومان ماهانه).
