حرکت خلاف‌جهت دلار و بورس در واکنش به مکانیسم ماشه؛ پشت پرده یک واکنش هیجانی
با نزدیک شدن به موعد فعال شدن مکانیسم ماشه (Snapback)، بازارهای مالی ایران شاهد نوسانات کم‌سابقه‌ای بوده‌اند. بررسی رفتار اخیر نشان می‌دهد بازار ارز و بورس تهران برخلاف یکدیگر واکنش نشان داده‌اند؛ موضوعی که نگرانی و ابهامات زیادی را میان فعالان اقتصادی ایجاد کرده است.
جهش دلار آزاد
در روزهای اخیر نرخ دلار آزاد با جهشی قابل توجه وارد کانال ۱۰۳ هزار تومان شد. این رشد شدید قیمتی بیشتر تحت تأثیر فضای روانی و نگرانی از تبعات احتمالی مکانیسم ماشه ارزیابی می‌شود. کارشناسان معتقدند که این صعود بیشتر رنگ و بوی هیجانی دارد تا پشتوانه اقتصادی، چرا که در بازار واقعی هنوز نشانه‌ای از تغییر بنیادین عرضه و تقاضا دیده نمی‌شود.
سقوط بورس تهران
در نقطه مقابل، شاخص کل بورس تهران با افتی نزدیک به ۳۵ هزار واحد معادل ۱.۹۵ درصد روبه‌رو شد؛ بزرگ‌ترین ریزش از ۱۱ تیرماه تا کنون. این در حالی است که بسیاری از سهم‌ها با فشار فروش و خروج سرمایه مواجه شدند. فعالان بازار سرمایه می‌گویند که افزایش نرخ ارز معمولاً می‌تواند به سود شرکت‌های صادرات‌محور تمام شود، اما در شرایط فعلی بی‌اعتمادی و ترس از آینده باعث غلبه فروش بر خرید شده است.
سناریوهای احتمالی
کارشناسان چند سناریو را برای روزهای آینده ترسیم می‌کنند:
- پایداری شرایط هیجانی: در صورت نبود سیاست کنترلی و شفافیت خبری، احتمال ادامه نوسانات شدید وجود دارد.
- بازگشت آرامش به بازارها: با اقدامات بانک مرکزی و عرضه ارز، ممکن است دلار در سطوح پایین‌تر تثبیت شود و اعتماد نسبی به بورس بازگردد.
- تشدید فشارها در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه: اگر تحریم‌های گسترده‌تر بازگردند، تبعات سنگین‌تری برای اقتصاد ایران پیش‌بینی می‌شود.
پشت پرده واکنش‌ها
بسیاری از تحلیلگران این رفتار متضاد بازار ارز و بورس را بیشتر ناشی از واکنش‌های روانی و رسانه‌ای می‌دانند. به گفته آن‌ها، سرمایه‌گذاران خرد به شدت تحت تأثیر اخبار سیاسی هستند و همین موضوع باعث می‌شود تصمیمات احساسی جای تحلیل‌های منطقی را بگیرد.
جمع‌بندی:
بازار ارز و بورس ایران در روزهای اخیر به دو مسیر کاملاً متفاوت رفته‌اند؛ دلار به سمت اوج‌گیری هیجانی و بورس به سوی سقوط سنگین. اینکه این نوسانات ادامه‌دار باشد یا به سرعت کنترل شود، بستگی زیادی به تحولات سیاسی آتی و تصمیمات اقتصادی داخلی خواهد داشت.
