هشدار درباره کبد چرب: گرید یک خطرناک است؛ آنزیم‌های نرمال نشانه سلامت نیست!

دکتر مجتبی کرباسی، پزشک و مشاور سلامت، هشدار داد که کبد چرب گرید یک، برخلاف تصور عمومی، بی‌خطر نیست و می‌تواند به التهاب شدید یا فیبروز پیشرفته منجر شود. او گفت: “کسی که گرید یک دارد و سبک زندگی‌اش را تغییر نمی‌دهد، مثل کسی است که تا زانو در باتلاق فرو رفته و خوشحال است!” این بیماری، که در ایران ۳۰-۴۰% بزرگسالان (حدود ۲۵ میلیون نفر) را مبتلا کرده، به دلیل چاقی، دیابت نوع ۲، و سبک زندگی ناسالم (فست‌فود و کم‌تحرکی) رو به افزایش است.

گرید کبد چرب: فقط شدت چربی، نه آسیب کبد

گریدهای کبد چرب (۱ تا ۳) در سونوگرافی فقط میزان تجمع چربی را نشان می‌دهند، نه شدت آسیب‌هایی مثل التهاب، فیبروز یا سیروز. کرباسی تأکید کرد: “ممکن است گرید یک باشد، اما فیبروز پیشرفته وجود داشته باشد. برای قضاوت دقیق، پزشک باید شرح حال، معاینه، آزمایش خون (ALT/AST)، و گاهی فیبرواسکن یا بیوپسی انجام دهد.” سونوگرافی به‌تنهایی کافی نیست، زیرا در مراحل اولیه ممکن است چربی خفیف تشخیص داده نشود، به‌ویژه در افراد با چاقی شکمی.

آنزیم‌های نرمال: نشانه سلامت کبد نیست

بسیاری از بیماران چاق با استناد به طبیعی بودن آنزیم‌های کبدی (ALT/AST) فکر می‌کنند کبدشان سالم است. کرباسی توضیح داد: “طبیعی بودن آنزیم‌ها نشانه نبود کبد چرب نیست؛ این آنزیم‌ها فقط در آسیب پیشرفته بالا می‌روند.” تشخیص دقیق کبد چرب با تصویربرداری (سونوگرافی، MRI یا فیبرواسکن) انجام می‌شود، نه آزمایش خون. فیبرواسکن، که میزان چربی و سفتی (فیبروز) کبد را می‌سنجد، دقیق‌تر و کم‌تهاجمی‌تر از بیوپسی است.

فیبروز کبدی: گام بعدی خطرناک

کبد چرب درمان‌نشده به فیبروز (سفت شدن بافت کبد) منجر می‌شود، که جریان خون را مختل کرده و عملکرد کبد را کاهش می‌دهد. عوامل اصلی: چاقی، الکل، هپاتیت و دیابت. فیبروز پیشرفته به سیروز و نارسایی کبد می‌رسد، که تنها راه‌حلش پیوند کبد است. در ایران، سالانه ۵,۰۰۰-۷,۰۰۰ نفر به دلیل سیروز نیاز به پیوند دارند، اما فقط ۸۰۰ پیوند انجام می‌شود.

توصیه‌ها: تغییر سبک زندگی ضروری است

کرباسی: “برای پیشگیری، وزن کم کنید (۵-۱۰% کاهش وزن)، فست‌فود را حذف کنید، ورزش کنید (۳۰ دقیقه، ۵ روز در هفته) و غذای خانگی بخورید.” غربالگری منظم (فیبرواسکن سالانه برای افراد پرریسک) حیاتی است. هزینه فیبرواسکن در ایران ۱-۲ میلیون تومان است، اما در مقایسه با پیوند کبد (۵۰۰ میلیون تومان) مقرون‌به‌صرفه است.