محدودیت‌های نمایش خشونت در سریال «عملیات مهندسی»: چالش بازنمایی تاریخ دهه ۶۰ در تلویزیون
سریال «عملیات مهندسی» به کارگردانی سروش محمدزاده و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفیعی، که اخیراً از شبکه سه سیما پخش شد، به بازنمایی بخشی از تاریخ معاصر ایران در اوایل دهه ۶۰ و جنایات گروهک منافقین می‌پردازد. در نشستی با حضور عوامل این سریال در خبرگزاری مهر، از جمله کارگردان، بازیگران حمید گودرزی، مرتضی امینی‌تبار، خیام وقارکاشانی و محمد افسری (مدیر فیلمبرداری)، درباره چالش‌های نمایش خشونت‌های این دوره، بازسازی فضای دهه ۶۰ و دراماتیزه کردن رویدادهای واقعی بحث شد.
سروش محمدزاده توضیح داد که موضوع «عملیات مهندسی» به دلیل تعداد محدود شهدا و وقوع در بازه زمانی کوتاه، در تاریخ معاصر ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته است. او با اشاره به ناآشنایی بسیاری از مخاطبان امروزی با این رویداد، هدف سریال را آگاهی‌بخشی به نسل جوان عنوان کرد. محمدزاده افزود که بازسازی فضای دهه ۶۰ به دلیل نبود زیرساخت‌های مناسب، مانند تخریب بخش‌هایی از شهرک سینمایی غزالی، بسیار دشوار بود. او تأکید کرد که بدون زیرساخت‌های لازم، تولید سریال‌های تاریخی در آینده نزدیک غیرممکن خواهد شد.
یکی از چالش‌های اصلی سریال، محدودیت‌های تلویزیون در نمایش صحنه‌های خشونت‌بار بود. روایت کتاب «عملیات مهندسی» نوشته محمدحسن روزی‌طلب، که منبع اصلی سریال است، شامل جزئیات تکان‌دهنده‌ای از شکنجه‌های منافقین است. با این حال، به دلیل محدودیت‌های مدیوم تلویزیون، نمایش مستقیم این صحنه‌ها ممکن نبود و بسیاری از جنایات تنها در دیالوگ‌ها بازگو شدند. محمدزاده اذعان کرد که حذف این صحنه‌ها تا حدی از تأثیر روایت کاسته، اما با ایجاد درام‌های عاطفی و ملودرام‌های خانوادگی، تلاش شده تا جذابیت سریال برای مخاطبان جوان حفظ شود.
حمید گودرزی، بازیگر نقش یکی از شخصیت‌های منفی، اظهار داشت که ایفای این نقش برای او ریسک محسوب نمی‌شود، زیرا سریال بر اساس واقعیات تاریخی ساخته شده و گروهک منافقین نزد مردم ایران منفور هستند. او از تلاش تیم تولید برای تبدیل این رویداد تاریخی به اثری سرگرم‌کننده با نورپردازی و تصویرسازی مناسب سخن گفت.
مرتضی امینی‌تبار نیز با اشاره به تفاوت‌های نسلی، معتقد بود که نمایش بیشتر صحنه‌های خشونت می‌توانست روایت را واقعی‌تر کند، اما محدودیت‌های تلویزیون مانع این امر شد. محمد افسری، مدیر فیلمبرداری، از تلاش برای بازسازی فضای بومی دهه ۶۰ با نورپردازی مناسب خبر داد تا حس و حال آن دوره برای مخاطب باورپذیر باشد.
این سریال با وجود محدودیت‌ها، با افزودن عناصر دراماتیک و شخصیت‌پردازی‌های خلاقانه، تلاش کرده تا روایتی جذاب و تأثیرگذار از یک واقعه تاریخی کمتر شناخته‌شده ارائه دهد.
