علائم هشداردهنده بیماری‌های قلبی و عوامل تهدیدکننده سلامت قلب
بیماری‌های قلبی و عروقی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین علل مرگ‌ومیر در ایران و جهان شناخته می‌شوند. نادیده گرفتن علائم اولیه این بیماری‌ها باعث تأخیر در مراجعه به پزشک و تشدید عوارض می‌شود. طاهره صادقی، متخصص قلب و عروق و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی البرز، در گفت‌وگو با ایلنا به تشریح علائم هشداردهنده بیماری‌های قلبی و عوامل تهدیدکننده سلامت قلب پرداخته و بر اهمیت پیشگیری و تشخیص زودهنگام تأکید کرده است.
اهمیت سلامت قلب
قلب، به‌عنوان موتور حیاتی بدن، نقش کلیدی در تأمین اکسیژن و مواد مغذی برای تمام ارگان‌ها ایفا می‌کند. قلب سالم نه‌تنها گردش خون مناسب را تضمین می‌کند، بلکه عملکرد مغز، کلیه‌ها و کبد را نیز بهبود می‌بخشد. بی‌توجهی به سلامت قلب می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری مانند نارسایی قلبی، سکته قلبی یا آریتمی به دنبال داشته باشد. با این حال، بیماری‌های قلبی از قابل‌پیشگیری‌ترین بیماری‌ها هستند و با اصلاح سبک زندگی می‌توان تا ۸۰ درصد از بروز آن‌ها جلوگیری کرد.
علائم هشداردهنده بیماری‌های قلبی
دکتر صادقی به برخی از شایع‌ترین علائم هشداردهنده بیماری‌های قلبی اشاره کرد که نباید نادیده گرفته شوند:
- درد یا فشار در قفسه سینه: شایع‌ترین علامت بیماری قلبی، به‌ویژه در مردان، که ممکن است به‌صورت احساس سنگینی، فشار یا سوزش ظاهر شود و به بازوی چپ، گردن یا فک انتشار یابد.
- تنگی نفس: احساس دشواری در تنفس، حتی در حالت استراحت یا فعالیت سبک، که می‌تواند نشانه نارسایی قلبی یا بیماری عروق کرونر باشد.
- تعریق شدید: تعریق سرد و بی‌دلیل، به‌ویژه همراه با درد قفسه سینه یا تنگی نفس، می‌تواند نشانه حمله قلبی باشد.
- تپش غیرطبیعی قلب: ضربان قلب نامنظم یا احساس بال زدن قلب (آریتمی) که ممکن است با سرگیجه یا سبکی سر همراه باشد.
- خستگی غیرمعمول: احساس ضعف یا خستگی شدید بدون دلیل مشخص، به‌ویژه در زنان، که ممکن است با فعالیت‌های روزمره تشدید شود.
تفاوت علائم در زنان و مردان
علائم بیماری‌های قلبی در زنان و مردان می‌تواند متفاوت باشد:
- مردان: معمولاً علائم کلاسیک مانند درد شدید قفسه سینه، تعریق سرد و تنگی نفس را تجربه می‌کنند که به بازوی چپ، گردن یا فک انتشار می‌یابد.
- زنان: علائم در زنان اغلب مبهم‌تر است و ممکن است شامل تهوع، استفراغ، درد در ناحیه بالای شکم، کمر یا فک، خستگی مفرط و سرگیجه باشد. این تفاوت باعث می‌شود بیماری قلبی در زنان گاهی با مشکلات گوارشی یا خستگی ساده اشتباه گرفته شود، که تأخیر در تشخیص و درمان را به دنبال دارد.
عوامل تهدیدکننده سلامت قلب
عوامل متعددی سلامت قلب را به خطر می‌اندازند که بسیاری از آن‌ها با تغییر سبک زندگی قابل‌کنترل هستند:
- سبک زندگی کم‌تحرک: عدم فعالیت بدنی منظم خطر بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
- رژیم غذایی ناسالم: مصرف غذاهای پرچرب، پرنمک و فرآوری‌شده باعث افزایش کلسترول و فشار خون می‌شود.
- استرس مزمن: استرس طولانی‌مدت می‌تواند فشار خون را بالا برده و به قلب آسیب برساند.
- مصرف دخانیات: سیگار و قلیان خطر حمله قلبی را ۲ تا ۴ برابر افزایش می‌دهند و به عروق خونی آسیب می‌رسانند.
- فشار خون بالا و دیابت: این بیماری‌ها اگر کنترل نشوند، به عروق کرونر و عضله قلب آسیب می‌زنند.
- چاقی و اضافه‌وزن: افزایش وزن خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را تشدید می‌کند.
راه‌های پیشگیری
دکتر صادقی بر نقش پیشگیری در کاهش خطر بیماری‌های قلبی تأکید کرد و توصیه‌های زیر را ارائه داد:
- تغذیه سالم: مصرف میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف چربی‌های اشباع‌شده، نمک و قند.
- فعالیت بدنی منظم: حداقل ۳۰ دقیقه پیاده‌روی روزانه یا ورزش‌های هوازی.
- ترک سیگار و قلیان: ترک دخانیات خطر بیماری‌های قلبی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.
- مدیریت استرس: استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی مانند مدیتیشن یا یوگا.
- کنترل فشار خون، دیابت و کلسترول: چکاپ‌های منظم پزشکی برای شناسایی و کنترل این عوامل خطر.
روش‌های تشخیص
برای تشخیص به‌موقع بیماری‌های قلبی، پزشکان از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- نوار قلب (ECG): بررسی ریتم و فعالیت الکتریکی قلب.
- اکوکاردیوگرافی: تصویربرداری از ساختار و عملکرد قلب.
- تست استرس: ارزیابی عملکرد قلب در شرایط فعالیت بدنی.
- آزمایش خون: بررسی سطح کلسترول، قند خون و نشانگرهای التهابی.
- آنژیوگرافی: بررسی عروق کرونر برای شناسایی انسداد.
توصیه‌های تکمیلی
- مراجعه فوری به پزشک: در صورت بروز علائمی مانند درد شدید قفسه سینه، تنگی نفس یا تعریق سرد، فوراً با اورژانس (۱۱۵) تماس بگیرید.
- توجه به علائم غیرمعمول: به‌ویژه در زنان، علائمی مانند تهوع، خستگی شدید یا درد در نواحی غیرمعمول (مانند کمر یا فک) را جدی بگیرید.
- چکاپ‌های دوره‌ای: افراد بالای ۴۰ سال، به‌ویژه کسانی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا عوامل خطر مانند دیابت و فشار خون دارند، باید به‌طور منظم معاینه شوند.
جمع‌بندی
بیماری‌های قلبی با وجود خطرناک بودن، با آگاهی از علائم هشداردهنده و اصلاح سبک زندگی تا حد زیادی قابل‌پیشگیری هستند. درد قفسه سینه، تنگی نفس، تعریق شدید، تپش غیرطبیعی قلب و خستگی غیرمعمول از نشانه‌های کلیدی هستند که نیاز به توجه فوری دارند. تفاوت علائم در زنان و مردان، اهمیت آگاهی بیشتر در زنان را برجسته می‌کند تا از تشخیص دیرهنگام جلوگیری شود. با تغذیه سالم، ورزش منظم، ترک سیگار و مدیریت استرس، می‌توان سلامت قلب را تضمین کرد و از یک زندگی پرنشاط و باکیفیت لذت برد.
